10 sự kiện quốc tế nổi bật năm 2019

1. Quyết liệt "cuộc đọ sức" chiến lược Mỹ - Trung.

Trong năm 2019, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc leo thang dữ dội và lên đến đỉnh cao với tổng cộng hơn 480 tỷ USD hàng hóa của hai bên bị áp thuế lẫn nhau, trước khi khép lại năm bằng hy vọng đạt được một thỏa thuận tạm thời hòa hoãn, sau quá trình đàm phán chật vật.

Tuy nhiên, cạnh tranh thương mại - đầu tư - công nghệ chỉ là những “mặt trận” dễ thấy và tạo ra nhiều hiệu ứng nhất trong tổng thể cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc, liên quan đến vị thế lãnh đạo thế giới giữa một nước Mỹ từng giữ vững vị thế siêu cường thế giới duy nhất kể từ sau khi kết thúc Chiến tranh lạnh và một Trung Quốc trỗi dậy mạnh mẽ.

2. Tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên vẫn bế tắc sau nhiều hy vọng đột phá.

Hai cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un diễn ra tại Thủ đô Hà Nội của Việt Nam (ngày 27 và 28-2-2019) và khu phi quân sự chia đôi 2 miền Triều Tiên tại Bàn Môn Điếm (ngày 30-6-2019) được cả thế giới chú ý với kỳ vọng sẽ đạt được đột phá trong việc phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, giảm căng thẳng để tiến tới nền hòa bình bền vững. Song, hai bên không đi tới được thỏa thuận, do còn nhiều bất đồng lớn, đặc biệt là việc phía Mỹ từ chối gỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc cho tới khi nào Triều Tiên thực hiện các bước đi cụ thể nhằm từ bỏ các hoạt động hạt nhân và tên lửa đạn đạo.

3. Tổng thống Mỹ bị Hạ viện luận tội, phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ.

Việc Hạ viện Mỹ ngày 18-12-2019 thông qua hai điều khoản luận tội với các cáo buộc lạm quyền và cản trở Quốc hội, Tổng thống Donald Trump đối mặt với thách thức lớn nhất trong nhiệm kỳ, trở thành tổng thống thứ ba trong lịch sử Mỹ bị xem xét bãi nhiệm. Liên quan đến tình nghi ông Trump gây sức ép với Ukraine để điều tra cha con cựu Phó tổng thống Joe Biden- đối thủ tiềm tàng đáng gờm của ông, vụ việc khép lại một năm đầy căng thẳng và chia rẽ trong nền chính trị Mỹ, nhiều xáo trộn nhân sự, tính khốc liệt và gay gắt của vòng đua chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Đây là đỉnh cao mới trong cuộc đối đầu giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa ngày càng trở nên sâu sắc, chi phối đời sống chính trị nước Mỹ trong năm 2019, sau khi cuộc điều tra sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 do cựu Công tố viên Robert Mueller tiến hành kết thúc mà không đưa ra kết luận nào.

Nếu Thượng viện Mỹ hiện do đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua các cáo buộc, ông Trump sẽ phải rời Nhà Trắng. Tuy nhiên, viễn cảnh này khó xảy ra.

4. Nước Anh xáo trộn vì Brexit.

 “Hỗn độn”, “khủng hoảng hiến pháp” là những từ mô tả chính trường và xã hội Anh trong năm 2019 chung quanh những bất đồng gay gắt về việc rời khỏi khỏi Liên minh châu Âu (tiến trình Brexit) “cứng” hay “mềm” (đạt được thỏa thuận hay không với EU), kể cả trong nội bộ đảng Bảo thủ cầm quyền, buộc bà Theresa May phải từ chức Thủ tướng và nước này phải “muối mặt” xin EU gia hạn thời điểm Brexit sang năm 2020. Trong tình thế đó, “canh bạc liều” bằng cuộc bầu cử sớm ngày 12-12-2019 của Thủ tướng Boris Johnson (người kế nhiệm bà May, chủ trương Brexit “cứng”) phát huy tác dụng khi đảng Bảo thủ giành đa số ghế áp đảo tại hạ viện trong cuộc bầu cử với khoảng cách 80 ghế so với các đảng đối lập. Như vậy chậm nhất kể từ sau ngày 31-1-2020 tới, Anh sẽ không còn là thành viên của EU, khép lại hành trình chia tay đầy gian nan của nước Anh.

5. NATO bất đồng về nhiều vấn đề trọng yếu trước mắt và tầm nhìn chung về tương lai.

Những hành động thiếu nhất quán mang tính đơn phương của Mỹ trong nhiều vấn đề quốc tế dưới thời Tổng thống Donald Trump; tranh cãi giữa Mỹ và 28 nước thành viên còn lại về ngân sách dành cho quân sự; Thổ Nhĩ Kỳ “tự tiện” mở chiến dịch quân sự chống người Kurd tại Xy-ri và mua vũ khí của Nga- đối thủ tiềm tàng xưa nay, tạo nguy cơ lớn đối với các hệ thống vũ khí công nghệ cao “chủ bài” như F-35…, là những vấn đề đang dồn liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào cảnh nội bộ lục đục, rối ren trong năm kỷ niệm “sinh nhật” thứ 70 (1949-2019), như mô tả gây tranh cãi của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron: NATO đang “chết não”.

Tuy nhiên, việc Tuyên bố chung của Hội nghị thượng đỉnh kỷ niệm 70 năm ngày thành lập NATO, diễn ra đầu tháng 12-2019 tại London (Anh), lần đầu đề cập đến "những thách thức" từ Trung Quốc với tiềm lực quân sự ngày càng tăng, cho thấy khả năng một sự chuyển hướng trong tương lai của NATO.

6. Căng thẳng gia tăng đặt vùng Vịnh bên miệng hố chiến tranh.

Từ tháng 5-2019, Mỹ triển khai tàu sân bay tới sát vùng vịnh Ba Tư cho tới nay; ngày 20-6-2019, I-ran bắn hạ máy bay không người lái RQ-4 Global Hawk trị giá 200 triệu USD của hải quân Mỹ hồi giữa tháng 6, khiến Tổng thống Mỹ Trump ra lệnh không kích đáp trả Iran song lại hủy vào phút chót; trong tháng 7-2019, Vệ binh Cách mạng Hồi giáo I-ran (IRGC) bắt một số tàu treo cờ nước ngoài trên hải phận quốc tế trong vịnh; ngày 14-9-2019, hai nhà máy sản xuất dầu của Tập đoàn dầu khí quốc gia A-rập Xê-út bị tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa hành trình, khiến sản sản lượng dầu của nước này giảm đến một nửa, tương đương gần 6% nguồn cung dầu thô thế giới… tất cả các vụ việc trên đặt vùng vịnh Ba Tư luôn trong tình trạng “trên thùng thuốc súng” suốt năm 2019.  

7. Tình hình Hồng Kông (Trung Quốc) bất ổn kéo dài, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế - xã hội.

Từ đầu tháng 6-2019 tới nay, đặc khu Hồng Kông rung chuyển bởi các cuộc biểu tình phản đối dự luật dẫn độ cho phép dẫn độ nghi phạm tới xét xử tại những khu vực thành phố chưa có hiệp ước dẫn độ, bao gồm Trung Quốc đại lục, khiến nhiều người Hồng Kông lo ngại vùng lãnh thổ này phụ thuộc nhiều hơn vào đại lục. Bắc Kinh gia tăng ảnh hưởng với đặc khu. Mặc dù hồi tháng 9-2019, chính quyền đặc khu nhượng bộ, rút dự luật, song các cuộc biểu tình vẫn tiếp diễn với cả tác động từ bên ngoài, từ ôn hòa dần trở nên bạo lực, gây thương vong.

8. Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) bị giáng đòn mạnh mẽ với việc thủ lĩnh bị tiêu diệt.

Tối 26-10-2019, thủ lĩnh IS al-Baghdadi bị lực lượng đặc nhiệm Mỹ tiêu diệt trong cuộc đột kích vào ngôi nhà nơi y đang ẩn náu tại tỉnh Idlib, Syria, sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. IS xác nhận thông tin trên, đồng thời chính thức công bố lãnh đạo mới của tổ chức khủng bố này.

 Cái chết của al-Baghdadi là đòn mạnh giáng vào tàn quân của IS tại Xy-ri và I-rắc, tuy nhiên cuộc chiến chống IS chưa kết thúc, khi các chân rết của nó đang từ Trung Đông tỏa ra nhiều khu vực khác, trong đó có nhiều nơi ở châu Á, tiếp tục gây tội ác...

9. Báo động về tình trạng buôn bán người, đưa người nhập cư trái phép trên thế giới.

 Theo ước tính của Liên hợp quốc, năm 2019, chỉ tính 30 đường dây buôn bán người và đưa người nhập cư trái phép lớn nhất trên thế giới, đã có khoảng 800 nghìn đến 1 triệu người là nạn nhân. Bất chấp những nguy hiểm khôn lường, việc buôn bán người và đưa người nhập cư trái phép vẫn diễn ra ở hầu khắp các khu vực trên thế giới, từ chấu Á, châu Âu tới Bắc Mỹ, mang lại khoản thu nhập bất chính lên tới 7 tỷ USD cho các tổ chức tội phạm

Việc 39 người Việt Nam tử nạn trên hành trình nhập cư bất hợp bên trong một xe công-ten-nơ tại khu công nghiệp Waterglade, thị trấn Grays, Anh vào cuối tháng 10-2019 là đỉnh điểm, gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về hiểm họa khôn lường về tình trạng buôn bán người, đưa người nhập cư trái phép vào Anh và châu Âu.

10. Thể thao Nga bị cấm tham dự Olympic và World Cup.

Ngày 9-12-2019, Cơ quan Phòng, chống doping Thế giới (WADA) đưa ra án phạt chưa từng có trong lịch sử thể thao thế giới: cấm thể thao Nga tham gia các giải đấu lớn trên thế giới trong 4 năm tới, bao gồm Olympic mùa hè tại Tokyo năm 2020, Olympic mùa đông tại Bắc Kinh năm 2022, World Cup 2022 tại Qatar cũng như nhiều giải đấu cấp thế giới khác trong thời gian chịu án phạt. trong 4 năm tới Trong thời gian chịu án, Nga sẽ không thể đăng cai bất kỳ một sự kiện thể thao lớn nào; các quan chức thể thao nước này cũng bị cấm tham dự mọi sự kiện thể thao quốc tế. Trước đó, WADA mở cuộc điều tra về việc các quan chức Nga làm giả kết quả xét nghiệm doping. Tổ chức này khẳng định có bằng chứng về các chương trình doping quy mô lớn được chính quyền Nga bảo trợ.

(Theo bình chọn của Tạp chí Kiểm tra)