Nhận diện quá trình từ suy thoái về tư tưởng chính trị đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”

Từ giữa nhiệm kỳ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII (1994), Đảng ta đã thẳng thắn nhận định tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, tham nhũng, tiêu cực là một trong những nguy cơ, nguyên nhân cản trở sự phát triển, sự tồn vong của Đảng và chế độ ta. Với quyết tâm chính trị cao và các giải pháp đồng bộ, khả thi, sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” đã được cảnh báo, cảnh tỉnh, răn đe và xử lý nghiêm minh, đạt kết quả quan trọng bước đầu, nhưng chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà có mặt còn diễn biến phức tạp hơn. Căn cứ lý luận và qua tổng kết thực tiễn, Nghị quyết Trung ương 4 khoá XII, về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, và biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ đã chỉ ra những biểu hiện để nhận diện các hành vi này, trong đó có 9 biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị; 9 biểu hiện về suy thoái đạo đức, lối sống và 9 biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”. Cụ thể như sau:

1. Biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị.

(1) Phai nhạt lý tưởng cách mạng; dao động, giảm sút niềm tin vào mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hoài nghi, thiếu tin tưởng vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

(2) Xa rời tôn chỉ, mục đích của Đảng; không kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; phụ hoạ theo những nhận thức lệch lạc, quan điểm sai trái.

(3) Nhận thức sai lệch về ý nghĩa, tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị; lười học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

(4) Không chấp hành nghiêm các nguyên tắc tổ chức của Đảng; sa sút ý chí phấn đấu, không gương mẫu trong công tác; né tránh trách nhiệm, thiếu trách nhiệm, trung bình chủ nghĩa, làm việc qua loa, đại khái, kém hiệu quả; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn chức trách, nhiệm vụ được giao.

(5) Trong tự phê bình còn giấu giếm, không dám nhận khuyết điểm; khi có khuyết điểm thì thiếu thành khẩn, không tự giác nhận kỷ luật. Trong phê bình thì nể nang, né tránh, ngại va chạm, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; lợi dụng phê bình để nịnh bợ, lấy lòng nhau hoặc vu khống, bôi nhọ, chỉ trích, phê phán người khác với động cơ cá nhân không trong sáng.

(6) Nói và viết không đúng với quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nói không đi đôi với làm; hứa nhiều làm ít; nói một đằng, làm một nẻo; nói trong hội nghị khác, nói ngoài hội nghị khác; nói và làm không nhất quán giữa khi đương chức với lúc về nghỉ hưu.

(7) Duy ý chí, áp đặt, bảo thủ, chỉ làm theo ý mình; không chịu học tập, lắng nghe, tiếp thu ý kiến hợp lý của người khác.

(8) Tham vọng chức quyền, không chấp hành sự phân công của tổ chức; kén chọn chức danh, vị trí công tác; chọn nơi có nhiều lợi ích, chọn việc dễ, bỏ việc khó; không sẵn sàng nhận nhiệm vụ ở nơi xa, nơi có khó khăn. Thậm chí còn tìm mọi cách để vận động, tác động, tranh thủ phiếu bầu, phiếu tín nhiệm cho cá nhân một cách không lành mạnh.

(9) Vướng vào "tư duy nhiệm kỳ", chỉ tập trung giải quyết những vấn đề ngắn hạn trước mắt, có lợi cho mình; tranh thủ bổ nhiệm người thân, người quen, người nhà dù không đủ tiêu chuẩn, điều kiện giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý hoặc bố trí sắp xếp vào vị trí có nhiều lợi ích.

2. Biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống.

(1) Cá nhân chủ nghĩa, sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi; chỉ lo thu vén cá nhân, không quan tâm đến lợi ích tập thể; ganh ghét, đố kỵ, so bì, tỵ nạnh, không muốn người khác hơn mình.

(2) Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, gây mất đoàn kết nội bộ; đoàn kết xuôi chiều, dân chủ hình thức; cục bộ, bè phái, kèn cựa địa vị, tranh chức, tranh quyền; độc đoán, gia trưởng, thiếu dân chủ trong chỉ đạo, điều hành.

(3) Kê khai tài sản, thu nhập không trung thực.

(4) Mắc bệnh "thành tích", háo danh, phô trương, che giấu khuyết điểm, thổi phồng thành tích, "đánh bóng" tên tuổi; thích được đề cao, ca ngợi; "chạy thành tích", "chạy khen thưởng", "chạy danh hiệu".

(5) Quan liêu, xa rời quần chúng, không sâu sát cơ sở, thiếu kiểm tra, đôn đốc, không nắm chắc tình hình địa phương, cơ quan, đơn vị mình; thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm trước những khó khăn, bức xúc và đòi hỏi chính đáng của nhân dân.

(6) Quyết định hoặc tổ chức thực hiện gây lãng phí, thất thoát tài chính, tài sản, ngân sách nhà nước, đất đai, tài nguyên....; đầu tư công tràn lan, hiệu quả thấp hoặc không hiệu quả; mua sắm, sử dụng tài sản công vượt quy định; chi tiêu công quỹ tuỳ tiện, vô nguyên tắc. Sử dụng lãng phí nguồn nhân lực, phí phạm thời gian lao động.

(7) Tham ô, tham nhũng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn cấu kết với doanh nghiệp, với đối tượng khác để trục lợi. Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn được giao để thao túng, bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực.

(8) Thao túng trong công tác cán bộ; chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy luân chuyển, chạy bằng cấp, chạy tội... Sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi.

(9) Đánh bạc, rượu chè bê tha, mê tín dị đoan, ủng hộ hoặc tham gia các tổ chức tôn giáo bất hợp pháp. Sa vào các tệ nạn xã hội, vi phạm thuần phong, mỹ tục, truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tôc, chuẩn mực đạo đức gia đình và xã hội.

3. Biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ

(1) Phản bác, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các nguyên tắc tổ chức của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ; đòi thực hiện "đa nguyên, đa đảng".

(2) Phản bác, phủ nhận nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; đòi thực hiện thể chế "tam quyền phân lập", phát triển "xã hội dân sự". Phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chế độ sở hữu toàn dân về đất đai.

(3) Nói, viết, làm trái quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Hạ thấp, phủ định những thành quả cách mạng; thổi phồng khuyết điểm của Đảng, Nhà nước. Xuyên tạc lịch sử, bịa đặt, vu cáo các lãnh tụ tiền bối và lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

(4) Kích động tư tưởng bất mãn, bất đồng chính kiến, chống đối trong nội bộ. Lợi dụng và sử dụng các phương tiện thông tin, truyền thông, mạng xã hội để nói xấu, bôi nhọ, hạ thấp uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng, gây chia rẽ nội bộ, nghi ngờ trong cán bộ, đảng vên và nhân dân.

(5) Phủ nhận vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng vũ trang; đòi "phi chính trị hoá" quân đội và công an; xuyên tạc đường lối quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân; chia rẽ quân đội với công an; chia rẽ nhân dân với quân đội và công an.

(6) Móc nối, cấu kết với các thế lực thù địch, phản động và các phần tử cơ hội, bất mãn chính trị để truyền bá tư tưởng, quan điểm đối lập; vận động, tổ chức, tập hợp lực lượng để chống phá Đảng và Nhà nước.

(7) Đưa thông tin sai lệch, xuyên tạc đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước; thông tin phiến diện, một chiều về tình hình quốc tế, gây bất lợi trong quan hệ giữa Việt Nam với các nước.

(8) Phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí, văn học - nghệ thuật. Tác động, lôi kéo, lái dư luận xã hội không theo đường lối của Đảng; cổ suý cho quan điểm, tư tưởng dân chủ cực đoan; thổi phồng mặt trái của xã hội. Sáng tác, quảng bá những tác phẩm văn hoá, nghệ thuật lệch lạc, bóp méo lịch sử, hạ thấp uy tín của Đảng.

(9) Có tư tưởng dân tộc hẹp hòi, tôn giáo cực đoan. Lợi dụng vấn đề "dân chủ", "nhân quyền", dân tộc, tôn giáo để gây chia rẽ nội bộ, gây chia rẽ giữa các dân tộc, giữa các tôn giáo, giữa dân tộc và tôn giáo, giữa các dân tộc, tôn giáo với Đảng và Nhà nước.

Qua các biểu hiện cụ thể trên cho thấy, 27 biểu hiện này có quan hệ mật thiết với nhau, tự chuyển hoá cho nhau, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nói từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” chỉ là một bước rất ngắn ở mức độ khác nhau. Có thể nói “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” là một quá trình tự thay đổi tâm lý, tư tưởng chính trị, văn hoá, đạo đức, lối sống hằng ngày, hằng giờ của một bộ phận cán bộ, đảng viên theo hướng tiêu cực và rất nguy hại, ảnh hưởng trực tiếp đến vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước ta và là nhân tố, nguyên nhân quan trọng nhất làm thay đổi nền tảng tư tưởng, bản chất chính trị, tác động đến sự tồn vong của Đảng và chế độ ta.

Từ thực tiễn và qua một số vụ việc kiểm tra vừa qua cho thấy trong suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đã có mầm mống của “tự diễn biên”, “tự chuyển hoá”. Điều này được minh chứng những vụ việc mà một số tổ chức, cá nhân “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” vừa qua chỉ là những hành vi rõ nét, suy thoái ở mức độ cao về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Suy thoái về tư tưởng chính trị có khi còn chưa biểu hiệu ra bên ngoài, còn là những tâm lý, suy nghĩ bên trong của cá nhân. Qua một số vụ việc kiểm tra dấu hiệu vi phạm cụ thể cho thấy “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” ban đầu chỉ là những biểu hiện “Phai nhạt lý tưởng cách mạng; dao động, giảm sút niềm tin vào mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hoài nghi, thiếu tin tưởng vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.  Xa rời tôn chỉ, mục đích của Đảng; không kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; phụ hoạ theo những nhận thức lệch lạc, quan điểm sai trái” rồi đến chủ động, tích cực móc nối với các phần tử xấu để tìm kiếm, tiếp nhận những thông tin trái chiều và bắt đầu “Nói và viết không đúng với quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nói không đi đôi với làm; hứa nhiều làm ít; nói một đằng, làm một nẻo; nói trong hội nghị khác, nói ngoài hội nghị khác; nói và làm không nhất quán giữa khi đương chức với lúc về nghỉ hưu” cộng với những thoái hoá về đạo đức, lối sống tất yếu sẽ dẫn đến các hành vi ở mức độ trầm trọng là “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, bộc lộ rõ tư tưởng phản động, câu kết với các thế lực thù địch trong và ngoài nước chống phá Đảng và Nhà nước, đòi đa nguyên, đa đảng, đòi thực hiện dân chủ kiểu tư bản, đế quốc, xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, đòi phi chính trị lực lượng vũ trang…

Nếu không được quản lý và kiểm soát chặt chẽ thì suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đến “tự diễn biến” tự chuyển hoá” diễn ra ở tất cả các cấp, các ngành, mọi cán bộ, đảng viên, nhất là một số cán bộ, đảng viên có quyền lực, quyền lực càng rộng, càng lớn rất dễ bị tha hoá và hậu quả càng lớn và nặng nề… Vấn đề này đã được minh chứng qua sự tự sụp đổ của một số Đảng Cộng sản Đông Âu và Liên Xô trước đây mà một trong những nguyên nhân cơ bản là một số Ủy viên Bộ Chính trị, thậm chí cả Tổng Bí thư “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”…

Qua phân tích trên, cho thấy từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” là một quá trình, song quá trình này diễn ra nhanh và liên tục tự thay đổi, chuyển hoá lẫn nhau. Đòi hỏi phải có tầm nhìn toàn diện, toàn cục và lịch sử cụ thể. Dưới đây, có thể nhận diện một số hành vi thường diễn ra từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong một số lĩnh vực cụ thể:

- Trong lĩnh vực công tác tổ chức cán bộ và cán bộ: Suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong công tác cán bộ là tệ hại nhất, hậu quả nặng nề nhất, nó sẽ tạo ra đội ngũ cán bộ, đảng viên ngày càng suy thoái, tham nhũng, tiêu cực nặng hơn. Vì họ đã bỏ vốn ra mua một vị trí công tác và khi đã ngồi yên vị ở vị trí đó họ sẽ tìm cách để thu hồi ít nhất là hòa vốn và tất nhiên phải có lãi, khi đó suy thoái, tham nhũng, tiêu cực càng tràn lan và càng lớn hơn, phức tạp hơn, tinh vi hơn và đến một mức nào đó sẽ “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” làm cho Đảng và chế độ “tự đổi màu”…

Thực tiễn cho thấy từ những biểu hiện: Thao túng trong công tác cán bộ; chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy luân chuyển, chạy quy hoạch, chạy bằng cấp, chạy khen thưởng huân chương, phong tặng danh hiệu thành tích các loại và chạy chế độ, chạy tội... Sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi. Tham vọng chức quyền, không chấp hành sự phân công của tổ chức; kén chọn chức danh, vị trí công tác; chọn nơi có nhiều lợi ích, chọn việc dễ, bỏ việc khó; không sẵn sàng nhận nhiệm vụ ở nơi xa, nơi có khó khăn. Thậm chí còn tìm mọi cách để vận động, tác động, tranh thủ phiếu bầu, phiếu tín nhiệm cho cá nhân một cách không lành mạnh. Vướng vào "tư duy nhiệm kỳ", thậm chí "tư duy riêng kỳ", "chủ nghĩa thành tích" chỉ tập trung giải quyết những vấn đề ngắn hạn trước mắt, có lợi cho mình; tranh thủ bổ nhiệm người thân, người quen, người nhà dù không đủ tiêu chuẩn, điều kiện giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý hoặc bố trí sắp xếp vào vị trí có nhiều lợi ích tất yếu sẽ dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” như: “Phản bác, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các nguyên tắc tổ chức của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ; đòi thực hiện "đa nguyên, đa đảng". Kích động tư tưởng bất mãn, bất đồng chính kiến, chống đối trong nội bộ. Lợi dụng và sử dụng các phương tiện thông tin, truyền thông, mạng xã hội để nói xấu, bôi nhọ, hạ thấp uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng, gây chia rẽ đoàn kết nội bộ, nghi ngờ trong cán bộ, đảng vên và nhân dân”.

• Trong lĩnh vực văn hoá, báo chí và xuất bản: Trong hoạt động văn hoá nghệ thuật: Biểu hiện chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực dụng, xa rời đời sống trong định hướng sáng tạo và hoạt động nghiệp vụ; khuynh hướng "thương mại hoá", lai căng chạy theo thị hiếu tầm thường trong hoạt động báo chí, xuất bản, văn hoá, văn nghệ, tạo ra một số sản phẩm văn hoá chất lượng thấp, thậm chí sai trái, xuyên tạc. Trong lĩnh vực xuất bản: Biểu hiện khuynh hướng "thương mại hoá", xa rời tôn chỉ mục đích và đối tượng phục vụ; chạy theo lợi nhuận đơn thuần, coi nhẹ chức năng, nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, giáo dục của sách báo, chạy theo thị hiếu tầm thường của một bộ phận công chúng; khai thác quá nhiều các đề tài bạo lực, khiêu dâm, băng hoại đạo đức; lạm dụng quảng cáo để thu lợi diễn ra khá phổ biến; đăng tin bài làm lộ bí mật đời tư cá nhân vì mục đích "câu khách" để vụ lợi tất yếu sẽ “Phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo chí, văn học - nghệ thuật. Tác động, lôi kéo, lái dư luận xã hội không theo đường lối của Đảng; cổ suý cho quan điểm, tư tưởng dân chủ cực đoan; thổi phồng mặt trái của xã hội. Sáng tác, quảng bá những tác phẩm văn hoá, nghệ thuật lệch lạc, bóp méo lịch sử, hạ thấp uy tín của Đảng”.
• Trong lĩnh vực kinh tế: Trong quản lý đất đai thường có biểu hiện: Cấp đất trái thẩm quyền, thông qua danh nghĩa dự án để chia chác hoặc bán kiếm lời, chia lô, bán nền, nhận hối lộ để hợp thức hóa việc lấn chiếm đất. Lợi dụng việc chuyển đổi mục đích sử dụng để thu hồi đất với giá đền bù thấp, sau đó bán đất, hoặc cho thuê đất với giá thị trường để kiếm lời. Lợi dụng việc giải phóng mặt bằng nâng giá đền bù, khai khống diện tích để thu lợi. Trong đầu tư xây dựng thường có các biểu hiện: Nhiều công trình xây dựng xảy ra thất thoát tài sản do cố ý làm trái ở tất cả các khâu từ lập, duyệt dự án, khảo sát, thiết kế, duyệt kế hoạch vốn, đấu thầu, tư vấn, giám sát, nghiệm thu, thanh quyết toán công trình. Rút ruột công trình: thay thế các nguyên, vật liệu chất lượng, đắt tiền bằng các loại khác kém chất lượng không đảm bảo chất lượng cho công trình. Trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước thường có biểu hiện: Cổ phần hóa khép kín, thông đồng trong việc định giá tài sản để định giá tài sản doanh nghiệp thấp hơn giá trị thực tế, cổ phiếu ưu đãi, "đối ngoại" nhằm biến tài sản của nhà nước thành tài sản tư nhân. Móc nối làm ăn với doanh nghiệp tư nhân, lãi chuyển ra cho doanh nghiệp tư nhân, lỗ doanh nghiệp nhà nước chịu. Hạch toán kinh doanh sai nhằm thu lợi cho cá nhân hoặc một nhóm người. Trong quản lý, sử dụng ngân sách, hoạt động tài chính, ngân hàng thường có biểu hiện: Trong các cơ quan nhà nước, hoạt động mua sắm công là nơi thường xảy ra tình trạng mua đắt hơn giá thị trường, hai bên thông đồng với nhau để ghi giá vào hóa đơn cao hơn giá thanh toán thực tế hoặc người mua hàng chiếm đoạt tiền hoa hồng. Cho vay vượt quá khả năng thanh toán của doanh nghiệp, phát sinh nợ khó đòi, làm hồ sơ xin xóa nợ xấu... ăn chia với doanh nghiệp. Nhân viên ngân hàng lợi dụng nhiệm vụ được giao vay tiền ngân hàng để cho vay lại với lãi suất cao hơn. Làm trái nguyên tắc miễn giảm thuế, sử dụng trái phép hóa đơn giá trị gia tăng, lợi dụng chính sách khuyến khích xuất khẩu móc nối với công chức thoái hóa, biến chất chiếm đoạt tiền hoàn thuế từ ngân sách nhà nước. Những biểu trên đều nhằm mục đích vụ lợi, tham nhũng, thu lời bất chính và do chủ nghĩa cá nhân, từ suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống sẽ dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” ở các mức độ khác nhau.

  - Trong thực hiện các chính sách xã hội thường có các biểu hiện: Bớt xén tiền cứu trợ, các quỹ an sinh xã hội để phục vụ một nhóm người hoặc cá nhân…  Lập hồ sơ giả, chứng từ khống để rút tiền ngân sách, tiền các quỹ vận động quyên góp để vụ lợi. Trong lĩnh vực y tế, giáo dục thường: Tự đặt ra các khoản thu ngoài quy định, sách nhiễu, nhận quà cáp biếu xén của bệnh nhân. Nhận học vào trường chuyên, lớp chọn, mua bán điểm, mua chứng chỉ, bằng tốt nghiệp, độc quyền xuất bản hoặc trang thiết bị,... Tổ chức đấu thầu sai quy định, thông thầu, lập các quỹ trái phép để chi tiêu sai nguyên tắc; lập chứng từ khống thanh toán sai quy định, lập hai sổ kế toán để đối phó… Những suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội và trong lĩnh vực y tế, giáo dục dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” để lại hậu quả rất lớn làm mất lòng tin của xã hội đối với Đảng và Nhà nước.

       - Trong lĩnh vực tư pháp, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán thường có các biểu hiện: Cố ý làm trái với mục đích bảo kê, bao che, thậm chí tiếp tay cho tội phạm, giảm nhẹ hình phạt, làm sai lệch hồ sơ để vụ lợi. Vi phạm trong việc chấp hành các quy định về sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xét xử các vụ án và công tác bảo vệ Đảng. Kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm tra vượt thẩm quyền, phạm vi, đối tượng, nội dung được cấp có thẩm quyền quyết định; báo cáo không đầy đủ, không trung thực về kết quả kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán không đủ nội dung theo kế hoạch, quyết định của cấp có thẩm quyền tham mưu, đề xuất, kết luận kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán không đúng sự thật, không đầy đủ, không khách quan, tham mưu hoặc quyết định hình thức kỷ luật không đúng với mức độ vi phạm; giao lưu văn hóa, thể thao, du lịch, ăn uống cùng đối tượng thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán để trục lợi, lợi dụng vị trí công tác can thiệp, tác động, áp đặt vào hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, việc thực hiện kiến nghị, quyết định xử lý sau kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán để làm trái pháp luật, sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà đối với đối tượng kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; tiết lộ, cung cấp thông tin, tài liệu về kế hoạch, nội dung kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán khi chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt hoặc nội dung kết luận kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán chưa được người có thẩm quyền ký duyệt hoặc chưa được phép tiết lộ; phát hiện nội dung vi phạm trong kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán đến mức phải xử lý mà không chỉ đạo xử lý, quyết định hoặc không kiến nghị xử lý. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để mở rộng đối tượng, phạm vi, thời gian kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán trái quy định; phát hiện sai phạm nhưng không báo cáo hoặc đồng thuận không có chỉ đạo của người có thẩm quyền để báo cáo kết quả kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán không đúng sự thật, không đầy đủ vi phạm; tham mưu hoặc chỉ đạo không tiếp thu, tiếp thu không đầy đủ, không đúng giải trình của đối tượng kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; sử dụng kinh phí của đối tượng kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán để thanh toán chi phí ăn, nghỉ trong quá trình kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; kết luận hoặc tham mưu kết luận sai sự thật, quyết định xử lý trái quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; báo cáo sai sự thật, bao che cho tổ chức, cơ quan, đơn vị, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm trong hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán; không ra quyết định kiểm tra, thanh tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Trước tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” của một bộ phận cán bộ, đảng viên, việc nhận diện và đề ra giải pháp phòng, chống hiệu quả, khả thi là đòi hỏi cấp bách bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, cần thiết và rất quan trọng của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Song suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến, “tự chuyển hoá” rất đa dạng, nhạy cảm, phức tạp, tinh vi, tự thay đổi theo hướng tiêu cực của một số tổ chức, cá nhân nên vừa khó phát hiện, vừa khó trong việc kiểm tra, thanh tra, điều tra làm rõ có vi phạm hay không có vi phạm để nhắc nhở, cảnh tỉnh, răn đe hoặc xử lý nghiêm minh (nếu có vi phạm đến mức phải xử lý). Ngoài việc nhận diện được và đúng các hành vi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” để tiến hành kiểm tra, các cấp uỷ, tổ chức đảng phải có quyết tâm chính trị cao, quản lý chặt chẽ cán bộ, đảng viên và mỗi cán bộ, đảng viên phải tự tu, tự dưỡng, tự vạch, tự soi, tự sửa, tự chịu trách nhiệm và tự xử… Vừa qua một số kết luận của UBKT Trung ương và UBKT các địa phương, đơn vị trong nội dung kết luận kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với một số tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên đã nêu rõ ”… có suy thoái về tư tưởng, chính trị…” và đã xử lý hoặc đề nghị cấp ủy có thẩm quyền xử lý nghiêm minh là bài học kinh nghiệm bước đầu trong công tác kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm về lĩnh vực này, góp phần hiệu quả, chất lượng vào công cuộc phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá trong nội bộ./.

Cao Văn Thống

Ủy viên UBKT Trung ương